Risico van identificeren met je gedrag.

Identificatie of vrijheid?

Goede vraag van de nieuwe klant: “is er geen risico aanwezig dat iemand zich met zijn eigen type gaat identificeren? Klopt, dat risico is aanwezig dat iemand zegt “ik ben nu eenmaal zo, want ik heb type x”. Hoe voorkomen we een dergelijk excuus?

Laten we beginnen bij het begin.

Het enneagram is niet een -door iemand- bedacht systeem. Het is een model met 9 typen waarvan de informatie verzameld is in de loop der eeuwen door goed naar verhalen van mensen te luisteren. Mensen liepen tegen hun eigen persoonlijkheid aan. Dit deed henzelf en omstanders pijn. Die pijn werd een bron van kracht; namelijk de wil om te veranderen.
Bijvoorbeeld iemand die te perfectionistisch is, kan daarmee zichzelf en gezinsleden tot last zijn. Wanneer dat lijden te zwaar wordt, ontstaat de motivatie tot verandering. De perfectionist wil bijvoorbeeld meer loslaten, meer met een korrel zout nemen, leren ontspannen en speelsheid waarderen. Niet omdat hij niet goed genoeg is zoals hij is, maar voor een betere balans.

Uit balans en in evenwicht.

Daarmee raak ik de kern van de methode van het enneagram. Het brengt een beter evenwicht tussen je kwaliteiten en gedrag. Ik kan nu (na 12 jaar intensief met het enneagram te werken) naast creatief en actief plannen uitvoeren, ook relaxen en ontvankelijk dingen laten gebeuren in plaats van jagen naar belevenissen. Het lukt me nu om naast nuchter tegen een situatie aan te kijken, tevens mijn emotie te ervaren. Beide kanten vullen elkaar aan. Ik heb geleerd om dat wat mij van nature eigen is, aan te vullen met nieuw gedrag, gevoel en gedachten. Belangrijker nog: het brengt de vrijheid om te kiezen welk gedrag in het moment voor alle betrokkenen wenselijk is.

Between stimulus and response, there is a space.
In that space is our power to choose our response.
In our response lies our growth and freedom.

-Viktor E. Frankl.

Oftewel tussen stimulus en respons, in de stilte vind je de vrijheid om te kiezen. Respons is je reactie op de stimulus; de situatie. Tussen de prikkel van buitenaf (de situatie) en je reactie ligt keuzevrijheid om je gedrag bewust te kunnen kiezen.

ontspannen

Identiteit en risico

Terug naar de vraag van de klant. Maar in hoeverre klampt iemand zich vast aan zijn type, zijn persoonlijkheid en ego? Dat is toch eng?
Ja, dat is eng. Net zo eng als identificatie met je werk, je geloof of levensstijl: “ik ben mijn werk/geloof”. Je bent immers niet je werk of geloof maar je hebt je werk of een geloofsovertuiging. Het is slechts een onderdeel van je zijn en niet je totale zijn. Het is een keuze om je er al dan niet mee te identificeren.
Op het moment dat iemand zich identificeert met iets, roept het snel frustratie of boosheid op bij iemand die er anders over denkt. Je zegt eigenlijk: “dit ben ik wel en dat ben ik niet”. Het is de vraag of dit laatste wel klopt. Immers, niets menselijks is ons toch vreemd? Het roept dualiteit op: twee tegenover elkaar bestaande grondbeginselen. Door die starheid werkt het ruzie of oorlog in de hand.
Daarom kunnen we beter zeggen: “ik herken me in het patroon van type x” dan “ik ben type x”.

We zijn niet onze gedachten, maar we hebben gedachten. We zijn niet ons gevoel maar we hebben gevoel. We zijn niet ons gedrag maar we vertonen gedrag.

doel en methode

Het doel van werken met het enneagram is juist om die onbewuste identificatie los te kunnen laten. Dat kan pas als je weet in welk automatisch communicatiepatroon je vast zit. Je kunt pas iets loslaten wanneer je het eerst goed vast hebt gehad, wanneer je het eerst helder en concreet hebt.
Het doel van werken met de methode van het enneagram is non-dualiteit, eenheid realiseren, beide kanten van de medaille zien, elkaar begrijpen en waarderen. Ten overvloede, dit is dus het tegenovergestelde van frustratie, boosheid, ruzie of oorlog.
Bijvoorbeeld iemand die van nature vrij krachtig overkomt en door een ander soms als dominant wordt ervaren. De behoefte om meer kwetsbaarheid te tonen komt pas wanneer deze krachtige, duidelijke persoon zich bewust is van zijn daadkracht en weerbaarheid.

Zelfreflectie brengt bewustwording

Tijdens het afnemen van een type-interview overkomt het me regelmatig dat de geïnterviewde roept: “over dit thema, deze vraag heb ik nog nooit nagedacht!”. Dat is heel goed mogelijk en is één van de redenen waarom een type-interview zoveel bewustwording kan brengen. Je kijkt als het ware met nieuwe ogen naar jezelf en ontdekt op nieuwe gebieden hoe jij je voelt, hoe je doet of denkt. De vragen die ik stel zijn met name gericht op de drijfveren achter je gevoel, gedrag of gedachte. Ik vraag door naar wat je motivatie is om iets wel of niet te doen.

Blinde vlek of niet?

Als iemand aangeeft nog nooit over iets nagedacht te hebben, kan het voor mij twee dingen betekenen. Het kan enerzijds zijn dat hij zegt dat het thema niet bij hem past en geen item is om rekening mee te houden. Anderzijds kan het ook juist aangeven dat het thema zo enorm vanzelfsprekend is, dat hij er daarom juist nooit bij stil stond. Het blijkt soms een blinde vlek te zijn! Helderheid krijgen over of een thema geen betekenis heeft of het juist een vanzelfsprekendheid betreft, verdiept het interview en de mate van zelfkennis van de cursist.
Wanneer de cursist zich bewust wordt van persoonlijke vanzelfsprekendheden, herkent hij het pas in het leven van alle dag. Het is bijvoorbeeld die krachtige persoon die leert inzien wanneer ze voor anderen dominant overkomt.

Als je eenmaal weet in welk patroon van denken, handelen en voelen je vast zit (als je weet wat je vast houdt), dan kun je het pas werkelijk loslaten en je persoonlijkheid ontspannen.

herkenning

Die herkenning van je persoonlijkheid is niet de identificatie. Die herkenning maakt dat er ruimte komt voor ander, nieuw gedrag vanwege het loslaten van het oude automatische patroon. Ik schreef het hierboven al: het geeft je vrijheid om in het moment te kiezen wat passend is. Het brengt balans tussen je natuurlijke kwaliteiten en nieuwe competenties.

Je automatische onbewuste patroon houdt je vast. Bijvoorbeeld mensen die vaak van zichzelf zeggen dat ze betrouwbaar zijn. Onbewust identificeren ze zich met deze kwaliteit. Wat is daarvan het risico? Dat ze niet inzien dat de kwaliteit een valkuil wordt als je het altijd automatisch inzet. Wellicht is het niet passend in de situatie om betrouwbaar te zijn. Misschien is de kwaliteit van flexibiliteit wenselijker op dit moment? De vrijheid om bewust te kiezen voor wat wenselijk is, maakt dat we efficiënt en effectief kunnen communiceren vanuit begrip en waardering voor jezelf en voor de ander. Immers, je houdt rekening met wat voor iedereen passend is, met respect voor jezelf.

Als we op deze manier vrijheid hebben om ons gedrag/respons te kiezen en in balans zijn, ervaren we ontspanning en laten we identificatie los.

Waarmee ben jij je al minder gaan identificeren? Ik ben benieuwd naar wat jou beter in balans bracht, wat je los hebt kunnen laten. Ik nodig je uit om een reactie achter te laten in onderstaand commentaarveld. Zo inspireer je anderen en omdat ik dat waardeer, ontvang je het E-book:

‘van zelfafwijzing naar zelfwaardering in 4 stappen’

Zo brengen we samen meer begrip en compassie in onze wereld.

ZelfkennisLab - blog - E-book

Bedankt voor je aandacht!
Op jouw persoonlijke groei!

Delen via FacebookDelen via TwitterDelen via Google+Delen via LinkedInDelen via E-mail

4 reacties op “Risico van identificeren met je gedrag.”

  • Christien Pino schreef:

    Ja geen stempul drukken hoe dan ook. Maar met de type herkenning komt wel meer zicht op kwaliteiten en valkuilen. Het is goed met beide aan de slag te gaan. Hoe nu verder?

    • Vick Nieuwenhuis schreef:

      Dank voor je input, Christien. Als we stempels drukken, timmeren we het dicht. Dan sluiten we het af tot een hokje waar niets meer in of uit kan. Daarom is een stempel inderdaad niet wenselijk.
      Beter is een onderzoekende houding: hoe werkt het bij mij? een open houding zonder in te vullen of dicht te timmeren. Die onderzoekende, nieuwsgierige houding brengt ook persoonlijke ontwikkeling verder op het gebied van valkuilen en kwaliteiten. Door op iedere verdiepende laag je te blijven verwonderen: hoe werkt dit bij mij?

  • Evy schreef:

    Voor het eerst een artikel gelezen dat o.a. vlot en duidelijk over het enneagram vertelt, waarbij het direct makkelijk te begrijpen is.

  • Vick Nieuwenhuis schreef:

    Dank je Evy, het Enneagram is heel dynamisch, divers en eigenlijk best ingewikkeld. Je kunt er een leven lang op studeren om jezelf en de ander stap voor stap beter te begrijpen. Daarbij steeds beter leren om het persoonlijkheidstype te kunnen ontspannen. Maar de basis eenvoudig houden is belangrijk. Ik hoop dat je het E-book ook zo concreet vindt. Veel leesplezier!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

« »